(
ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ 15-7-2001)Ελληνική Παιδεία: Όνειρα και πραγματικότητα
Του Γιώργου Ψαχαρόπουλου*
Κάθε Έλληνας πολίτης δικαιούται να κάνει όνειρα – ρεαλιστικά ή μη. Λιγότερο απ’ όλους όμως δικαιούνται να κάνουν όνειρα για το μέλλον οι μαθητές, οι σπουδαστές, οι φοιτητές και οι ενασχολούμενοι με την ελληνική παιδεία. Αυτό φυσικά συμβαίνει γιατί τα όνειρα τους προσγειώνονται ανώμαλα στην άθλια κατάσταση που επικρατεί σήμερα σε κάθε εκπαιδευτική βαθμίδα. Δίκαια λοιπόν η απαισιοδοξία των νέων λαμβάνει διαστάσεις κοινωνικού προβλήματος και δίκαια οι ονειροπόλοι της Παιδείας επικρίνονται. Γιατί για να αλλάξει το σημερινό χάος χρειάζεται πολιτική βούληση μιας ειρηνικής επανάστασης στην Παιδεία, που κανένας δεν διαθέτει… Έτσι μένουν τα όνειρα – για πόσο ακόμη και αυτά;
Γυμνάσιο
Όνειρο:
Το Γυμνάσιο να είναι χώρος μάθησης που να προσαρμόζεται στα ατομικά ενδιαφέροντα του μαθητή. Η εκπαιδευτική διαδικασία να αναπτύσσει τις γνωστικές ικανότητες και την κρίση του ατόμου. Μεγάλη έμφαση να δίνεται στην εκμάθηση χειρισμού Η/Υ, στην ξένη γλώσσα και στο σωστό (επιστημονικό) επαγγελματικό προσανατολισμό, αφού αυτοί οι τρεις παράγοντες είναι κρίσιμοι για την υπόλοιπη ζωή του ατόμου.Πραγματικότητα:
Το Γυμνάσιο είναι ένα “φυτώριο παπαγάλων” για ξερή απομνημόνευση γνώσεων. Ο επαγγελματικός προσανατολισμός γίνεται «άρπα-κόλα» από οποιοδήποτε καθηγητή έχει κενά ώρας, χωρίς προηγούμενη πείρα. Η ξένη γλώσσα διδάσκεται κατ’ αποκλειστικότητα στα ιδιωτικά εξωσχολικά εκπαιδευτήρια με υπέρογκες ιδιωτικές δαπάνες, καθώς το δημόσιο σύστημα αδυνατεί να βοηθήσει. Όσο για την διδασκαλία Η/Υ, να είναι καλά τα μηνιαία περιοδικά υπολογιστών που εξοικειώνουν τα γυμνασιόπαιδα στις γνώσεις που το σχολείο δεν δύναται να μεταδώσει.Ενιαίο Λύκειο
Όνειρο:
Το Λύκειο να είναι μια αυτόνομη εκπαιδευτική βαθμίδα στην οποία οι μαθητές θα ενισχύουν τις γνώσεις του Γυμνασίου – κυρίως στη γλώσσα, την ικανότητα επιχειρηματολογίας σε γραπτό και προφορικό λόγο, στα μαθηματικά και τους υπολογιστές. Να θεμελιώνουν τη γνώση σε όλους τους κλάδους για την ίδια τη γνώση – ώστε να θεωρούνται «σφαιρικά μορφωμένοι άνθρωποι». Μέσα από ελαστικά προγράμματα μάθησης, να επιλέγουν οι ίδιοι τι θέλουν να αναπτύξουν περισσότερο, σύμφωνα με τα ενδιαφέροντα τους. Να προσανατολίζονται επαγγελματικά με την καθοδήγηση των κατάλληλων επιστημόνων, ώστε με την επιλογή του επαγγέλματος τους να βοηθούν και τον εαυτό τους και τη χώρα. Τέλος, να επιτυγχάνουν, παράλληλα με την άριστη γνώση της ελληνικής γλώσσας και την αντίστοιχη επιτυχία στην Αγγλική γλώσσα, δεδομένης της σύγχρονης αναγκαιότητάς της.Πραγματικότητα:
Το Λύκειο υπάρχει για να δικαιολογεί τις εξετάσεις στα ΑΕΙ/ΤΕΙ. Από την αρχή μέχρι το τέλος της βαθμίδας, οι μαθητές επιδίδονται εξ’ ανάγκης σε μια ακατάπαυστη βαθμοθηρία, παπαγαλίζοντας τις απαραίτητες γνώσεις. Οι ογκώδεις ιδιωτικές δαπάνες για φροντιστήρια, ιδιαίτερα, γκρουπάδικα, βοηθήματα, λυσάρια απομυζούν το οικογενειακό εισόδημα. Καμία γνωστική ή κριτική ικανότητα του μαθητή δεν καλλιεργείται, παρά μόνο η στείρα απομνημόνευση, ελέω εξεταστικής καρατόμησης. Ο χρόνος για ξένη γλώσσα ή Η/Υ φαντάζει για κακόγουστο αστείο. Οι ιδιωτικές δαπάνες στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Γυμνάσιο-Λύκειο) ξεπερνούν τις αντίστοιχες δημόσιες.Τεχνικά Επαγγελματικά Εκπαιδευτήρια
Όνειρο:
Κάθε ΤΕΕ να είναι ένα εναλλακτικό Λύκειο για τα παιδιά που θέλουν να ακολουθήσουν τεχνικές ειδικότητες. Παράλληλα όμως, να ενισχύεται το γενικό μορφωτικό επίπεδο των μαθητών, ώστε να αποφοιτούν πρώτα «μορφωμένοι άνθρωποι» και μετά «εξειδικευμένοι επαγγελματίες».Πραγματικότητα:
Η άθλια κατάσταση στα ΤΕΕ δεν αφήνει καμία ελπίδα για το μέλλον. Ανύπαρκτα ή άσχετα βιβλία, μηχανήματα του 1960, υποβάθμιση των γνωστικών αντικειμένων, πρακτική εξάσκηση… άλλων εποχών, και έλλειψη χρημάτων δημιουργούν ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό Καιάδα.Εισαγωγικές εξετάσεις
Όνειρο:
Ο κάθε νέος να έχει πραγματικά ελεύθερη πρόσβαση στο ΑΕΙ/ΤΕΙ της επιλογής του. Το κάθε τμήμα να έχει τα δικά του κριτήρια για την εισαγωγή των φοιτητών, όπως στα μοντέρνα εκπαιδευτικά συστήματα. Να μην αποτυγχάνουν 11.500 αριστούχοι (βαθμός 18-20) επειδή το κράτος αρνείται ότι είναι ικανοί να σπουδάσουν.Πραγματικότητα:
Η διαφημιζόμενη «ελεύθερη είσοδος» στα ΑΕΙ/ΤΕΙ δεν έριξε στάχτη στα μάτια των νέων. 3 στους 4 εισαχθέντες θα σπουδάσουν κάτι που δεν θέλουν, αφού ο υπολογιστής του Υπουργείου Παιδείας αποφάσισε γι΄ αυτούς. Πολλοί αριστούχοι μένουν αδίκως έξω από την τριτοβάθμια εκπαίδευση, γιατί το κράτος δεν έχει άλλα χρήματα να τους σπουδάσει.ΙΕΚ
Όνειρο:
Τα ΙΕΚ να προσφέρουν μια ταχύρυθμη επαγγελματική κατάρτιση σε επίπεδο που να προσεγγίζει αυτό της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Να δημιουργούν πραγματικές επαγγελματικές προοπτικές για τους αποφοίτους τους που θα επιλέγουν συνειδητά αυτό τον εκπαιδευτικό δρόμο.Πραγματικότητα:
Όσοι αποτυγχάνουν για τα ΑΕΙ/ΤΕΙ οδηγούνται στα υποβαθμισμένα δημόσια ΙΕΚ εξ’ ανάγκης. Ελάχιστοι σπουδάζουν κάτι που επιθυμούν, 1 στους 3 παραμένει άνεργος μετά την αποφοίτηση, ενώ πολύ λίγοι βρίσκουν δουλειά στο αντικείμενο σπουδών. Μηδέν εις το τετράγωνο και εδώ.ΑΕΙ/ΤΕΙ
Όνειρο:
Το κράτος θα εξασφάλιζε την ποιότητα της κρατικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και θα προωθούσε την ανταγωνιστικότητα της. Θα απελευθέρωνε την ιδιωτική πρωτοβουλία στα ΑΕΙ/ΤΕΙ και θα πριμοδοτούσε την ανεξαρτητοποίηση του κάθε Ιδρύματος. Θα δαπανούσε ένα ικανοποιητικό ποσό για κάθε φοιτητή ΑΕΙ/ΤΕΙ που σπουδάζει, ιδίως για τους φτωχότερους.Πραγματικότητα:
3 στους 4 φοιτητές Νομικής Αθηνών δηλώνουν πως η εκπαίδευση είναι μέτρια, κατώτερη του μετρίου ή πολύ κακή. Η δημόσια κρατική δαπάνη ανά φοιτητή ΑΕΙ/ΤΕΙ είναι η μικρότερη στην Ευρώπη με μεγάλη διαφορά. Η κατά φοιτητή δαπάνη στα ΤΕΙ έχει μειωθεί (!!) τα τελευταία χρόνια με την αθρόα εισαγωγή φοιτητών. Γνωστοί “αστέρες-καθηγητές” Πανεπιστημίου δηλώνουν πως κανονικά το κάθε τμήμα θα έπρεπε να είχα το 1/3 (ένα-τρίτο) των φοιτητών που εισάγει. Το κράτος όχι μόνο δεν κάνει τίποτα για να βελτιώσει την ποιότητα της εκπαίδευσης, αλλά απαγορεύοντας την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων βυθίζει περισσότερο στο τέλμα την τριτοβάθμια παιδεία. Έχουμε το παγκόσμιο ρεκόρ στην εξαγωγή φοιτητών, με τεράστια ανθρώπινη και οικονομική αιμορραγία για τη χώρα.Μεταπτυχιακές Σπουδές
Όνειρο:
Η χώρα μας να έχει αξιόπιστα και αυτόνομα μεταπτυχιακά τμήματα που να προσφέρουν ανταγωνιστική γνώση, εφάμιλλη των Αγγλοσαξονικών πανεπιστημίων.Πραγματικότητα:
Η Ελλάδα έχει μερικά πολύ καλά μεταπτυχιακά προγράμματα, τα οποία όμως ζουν χάρη στον οβολό των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης. Καμία απόφαση δεν έχει ληφθεί ακόμη για την διαχρονική χρηματοδότηση τους από τον Τακτικό Προϋπολογισμό και την περαιτέρω ανάπτυξη τους, ενώ από σχεδιασμό, απόλυτο μηδέν…Τα όνειρα υπάρχουν ακόμη, παρά τη ζοφερή πραγματικότητα της Παιδείας μας. Πρέπει κάποιος να τα αφουγκραστεί, έστω και αν τελικά οι περισσότεροι σφυρίζουν αδιάφορα…
*Βουλευτή Επικρατείας των Φιλελευθέρων