(EΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ ΣΤΙΣ 6-2-2002)

ΔΥΟ ΧΡΟΝΙΑ ΠΑΣΟΚ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ:

Ισολογισμός Χρήσης 2000-2

Του Γιώργου Ψαχαρόπουλου*

Φαξ: (010) 3707250

Λέγεται πως συνήθως η ιστορία μετά από χρόνια κρίνει τις κοινωνικές αλλαγές. Αν ισχύει αυτό, τότε θα πρέπει να περιμένουμε μερικά χρόνια ακόμη για να κρίνουμε την μεταρρύθμιση Αρσένη: Η καινούργια διοίκηση του Υπουργείου πριν από περίπου δύο χρόνια, ήρθε αντιμέτωπη με καίρια ζητήματα που δημιούργησε η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Ας δούμε τα προβλήματα που προέκυψαν από την «βελτιστοποίηση» και τις πολιτικές που εφήρμοσε το Υπουργείο, από τον Απρίλιο του 2000 και ύστερα.

Προβλήματα μεταρρύθμισης Αρσένη...

Μεγάλη εξεταστικοποίηση του Λυκείου: Το Λύκειο μεταμορφώθηκε σε κερκόπορτα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και η βαθμοθηρία, εις βάρος της μάθησης έφτασε στο απόγειο.

Η αποτυχία συνολικά στο Λύκειο διπλασιάστηκε με την εφαρμογή της μεταρρύθμισης και δυστυχώς παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα. Μεγάλοι εκπαιδευτικοί αποκλεισμοί παρατηρήθηκαν στις φτωχές και αγροτικές περιοχές.

Πηγή: ΥΠΕΠΘ, Στατιστική Υπηρεσία

 

Χάος στις λεπτομέρειες: Η μεταρρύθμιση εισήγαγε ρηξικέλευθα στοιχεία όπως αυτό του προφορικού βαθμού, των τεστ δεξιοτήτων, των Π.Σ.Ε. και της "ελεύθερης εισαγωγής στα ΑΕΙ/ΤΕΙ". Δυστυχώς, τίποτε από τα παραπάνω δεν μπόρεσε να εφαρμοστεί, με εξαίρεση ίσως τον προφορικό βαθμό, η συμμετοχή του οποίου στη συνολική βαθμολογία όμως δημιούργησε σοβαρό πρόβλημα και ανάγκασε το Υπουργείο σε οπισθοχώρηση.

Υποβάθμιση της ποιότητας: Η μεταρρύθμιση αξίωσε μια πιο ποιοτική Παιδεία, χωρίς να αλλάζει τίποτε στη διαδικασία της εκπαίδευσης ή να δίνει ελευθερία στην εκπαιδευτική μονάδα (γι' αυτό και εκείνο που έμεινε τελικά είναι οι περισσότερες εξετάσεις). Ενώ θα περίμενε κανείς η ποιότητα της Παιδείας να παραμείνει τουλάχιστον σταθερή στα χαμηλά επίπεδα που βρισκόταν, αυτή υποβαθμίστηκε πιο πολύ. Το τελευταίο συνέβη γιατί η βαθμοθηρία του Λυκείου, έκανε τους μαθητές να βλέπουν το δημόσιο σχολείο σαν συμπληρωματικό του φροντιστηρίου.

 

...και οι «βελτιστοποιήσεις» Ευθυμίου

 

Αν μπορούσε η πολιτική του Υπουργείου Παιδείας τα τελευταία δύο χρόνια να συνοψιστεί σε μία φράση, αυτή θα ήταν η εξής: "κόψε-ράψε, βελτιστοποίησε το νομοσχέδιο Αρσένη". Η πολιτική του Υπουργείου εξαντλήθηκε σε πλήθος αλλαγών επί αλλαγών και λεπτομερειών επί της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Το Υπουργείο δεν εισήγαγε κανένα καινούργιο στοιχείο στην εκπαίδευση, απλά μπάλωνε τα προβλήματα της μεταρρύθμισης με μετα-μεταρρυθμίσεις. Έτσι, σχεδόν όλα άλλαξαν, μένοντας παράλληλα τα ίδια.

Θεωρητική εισαγωγή της έννοιας αξιολόγηση: Δημιουργήθηκε το Εθνικό Σύστημα Αξιολόγησης στα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ, ενώ προσεγγίστηκαν οι διαδικασίες αξιολόγησης των εκπαιδευτικών της Μέσης Εκπαίδευσης. Όμως, καμία αξιολόγηση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν έχει λάβει χώρα ακόμη, ενώ θολά είναι τα κριτήρια της εφαρμογής της αξιολόγησης των καθηγητών στο πρόσφατο Νομοσχέδιο που ψηφίστηκε στη Βουλή. Τέλος, δεν προβλέπονται διαφορές στη χρηματοδότηση των εκπαιδευτικών μονάδων, ανάλογα με τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα που παράγουν. Μέχρι στιγμής τα περί αξιολόγησης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έχουν μείνει παντελώς στα χαρτιά, ενώ η γραφειοκρατική και κομματική πυραμίδα του Υπουργείου ελάχιστα μπορεί να βελτιώσει τα πράγματα στη δευτεροβάθμια.

Μειώθηκε η συμμετοχή του προφορικού βαθμού στη βαθμολογία: Ο προφορικός βαθμός συμβάλλει πλέον στη συνολική βαθμολογία του υποψηφίου κατά 30% αντί για 50%. Αιτία της όπισθεν σε αυτό το θέμα ήταν οι μεγάλες διαφορές που παρατηρήθηκαν μεταξύ γραπτής και προφορικής βαθμολογίας, που δημιούργησε υπόνοιες για πριμοδότηση. Πάντως ακόμη και η μείωση της πιθανολογούμενης αδικίας δεν συνέβαλλε σε κάποια αναβάθμιση της ουσίας στο Λύκειο.

Λεκτική "αναβάθμιση" των Τ.Ε.Ε. Η στροφή των νέων προς την τεχνική Μέση Εκπαίδευση υπήρξε στόχος του Υπουργείου Παιδείας την προηγούμενη χρονιά. Η Λερναία Ύδρα των εξετάσεων οδήγησε περισσότερους μαθητές στο συμβιβασμό ενός απολυτηρίου τεχνικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Μόνο που τα Τ.Ε.Ε. στην Ελλάδα έχουν μείνει χωρίς αίθουσες, υποδομή, ακόμη και βιβλία, φανερώς υποβαθμισμένα και παραμελημένα. Έτσι η αναβάθμιση έχει μείνει στα χαρτιά.

Σχεδιασμός των πρώτων 12 σχολείων "δεύτερης ευκαιρίας": Το Υπουργείο Παιδείας έλαβε την σωστή πρωτοβουλία να δημιουργήσει 12 σχολεία "δεύτερης ευκαιρίας" μέχρι το 2006. Έτσι θα δοθεί η δυνατότητα σε μαθητές που δεν είχαν τελειώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση να συνεχίσουν τις σπουδές τους.

Κατάργηση των Προγραμμάτων Σπουδών Επιλογής: Τα Π.Σ.Ε είχαν αρχίσει να δέχονται φοιτητές από τη μεταρρύθμιση Αρσένη, όταν μετά από αντιδράσεις των Πρυτάνεων κρίθηκαν αντισυνταγματικά και καταργήθηκαν. Μαζί τους πέθανε και η επιθυμία των νέων να σπουδάσουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ό,τι θέλουν οι ίδιοι και όχι ο υπολογιστής του Υπουργείου που τους κατατάσσει αυτόματα σε σχολές.

Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Επί υπουργίας Ευθυμίου διαφημίστηκε ο θεσμός του Ανοικτού Πανεπιστημίου που προσέλκυσε πάνω από 50.000 αιτήσεις για το έτος 2001-2. Το λυπηρό είναι πως παρά το γεγονός πως τόσοι άνθρωποι θέλησαν να σπουδάσουν και να πληρώσουν γι΄ αυτό το σκοπό, το Πανεπιστήμιο… κλήρωσε τους επιτυχόντες και συνεχίζει να δέχεται μόνο 1 στους 9 τυχερούς. Και αυτό παρά το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα της «δωρεάν παιδείας», για «όλους».

Κατάργηση του θεσμού του πολλαπλού βιβλίου: Η αμφιβολία της ποιοτικής εκπαιδευτικής πράξης με βάση ένα και μόνο βιβλίο ανά μάθημα, οδήγησε στην εφαρμογή του θεσμού του πολλαπλού βιβλίου. Ένας θεσμός, όμως, που σύμφωνα με το Υπουργείο κρίθηκε ανώριμος και… καταργήθηκε προτού καν αρχίσει!

Αναπροσαρμογή της εξεταστέας ύλης: Μέσα στα πλαίσια της ενασχόλησης με λεπτομέρειες που δεν αλλάζουν την ουσία της εκπαίδευσης, το Υπουργείο προσάρμοσε τη διδακτέα ύλη ώστε αυτή να συμπίπτει με την εξεταστική.

Κακή απορρόφηση των πόρων του Β΄ΚΠΣ: Οι πόροι του Β΄ΚΠΣ διανεμήθηκαν χωρίς πολύ σκέψη σε πολλά έργα αμφιβόλου ποιότητας. Ελάχιστα χρήματα έκαναν τη διαφορά στην εκπαίδευση και ώθησαν το αναπτυξιακό δυναμικό της Παιδείας μας

Ανωτατοποίηση των Τ.Ε.Ι.: Ακρογωνιαίος λίθος της πολιτικής του Υπουργείου για τον πρώτο χρόνο της Κυβέρνησης ήταν η ανωτατοποίηση της τεχνολογικής ανώτερης εκπαίδευσης (Τ.Ε.Ι.). Με το νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή, το Υπουργείο εντάσσει τα Τ.Ε.Ι. στην ανώτατη εκπαίδευση. Η λεκτική ανωτατοποίηση των Τ.Ε.Ι. γίνεται αυτόματα, χωρίς να έχει προηγηθεί κάποια αξιολόγηση ή μεγαλύτερη εισροή χρημάτων σε αυτά, πάλι, χωρίς να αλλάζει τίποτε από την ουσία της κατάστασης.

Άσκηση "βέτο" στο σχήμα "3-5-8": Το Υπουργείο Παιδείας αρνήθηκε να συμμετάσχει στο Ενιαίο Εκπαιδευτικό Πλαίσιο "3-5-8" που καλλιεργήθηκε στη Μπολώνια (3 χρόνια για Bachelor, 5 για μεταπτυχιακό, 8 για διδακτορικό). Η Ελλάδα δεν συμφώνησε στη σύγκλιση της Ευρωπαϊκής Παιδείας με αυτή τη συνθήκη, και αυτό χρεώθηκε στην οδό Μητροπόλεως. Οι εξελίξεις στην Πράγα, ανακούφισαν το Υπουργείο στον ορισμό της παιδείας σαν «δημόσιο αγαθό», τη στιγμή όμως που οι ισχυρότερες οικονομίες του κόσμου βαδίζουν στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση...

Εμμονή στο "ανάθεμα" της τριτοβάθμιας ιδιωτικής εκπαίδευσης: Πολλές φορές στη διάρκεια του τελευταίου χρόνου το Υπουργείο τόνιζε την άρνησή του στην ίδρυση ιδιωτικών Πανεπιστημίων που τα θεωρούσε ξεπερασμένα. Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα συνεχίζει να κατέχει το παγκόσμιο ρεκόρ σε εξαγωγή φοιτητών και το Κράτος αδυνατεί να ικανοποιήσει τη ζήτηση για τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Εισαγωγή «κούφιας» αξιολόγησης στα σχολεία: Με το πρόσφατο Νομοσχέδιο που ψήφισε η Βουλή, εισάγεται ένα σαθρό σύστημα αξιολόγησης και αυτοαξιολόγησης στα σχολεία. Η γραφειοκρατική και κομματική πυραμίδα αξιολόγησης που εισάγεται στις εκπαιδευτικές μονάδες δεν θα προσφέρει τίποτε ούτε στον εκπαιδευτικό ούτε στο σχολείο. Είναι απορίας άξιον πως το Υπουργείο μετουσιώνει ένα τόσο σοβαρό θέμα όπως η εκπαιδευτική ποιότητα σε αξιολόγηση... από το διευθυντή του σχολείου και αυτοαξιολόγηση της μονάδας! Κανένας ποιοτικός δείκτης, κανένα ποσοτικό/ποιοτικό στοιχείο, κανένας επιστήμονας δεν λαμβάνεται υπόψη στη διεκπεραίωση του θέματος.

Ποιός θα πληρώσει τα «χρέη»;

Στο κοντόφθαλμο και οπισθοδρομικό πλαίσιο που κινείται η Παιδεία τα τελευταία χρόνια, το Υπουργείο Παιδείας προσπάθησε να περισώσει την κατάσταση, βελτιώνοντας κάπως την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Οι αλλαγές που επιχειρήθηκαν ,όμως, είναι σχεδόν σίγουρο πως θα αλλάξουν ξανά στο μέλλον, γιατί δεν αντιμετωπίζουν τα προβλήματα στον πυρήνα τους. Τα δύο πρώτα χρόνια της Κυβέρνησης στην Παιδεία δεν προσέφεραν τίποτε ουσιαστικό στο χώρο της εκπαίδευσης, παρά μόνο πλήθος αλλαγών επί αλλαγών που κατάφεραν να μπερδέψουν και τους πιο ενημερωμένους περί των εκπαιδευτικών θεμάτων.

Το διαχρονικώς ουσιώδες ζήτημα της ελληνικής εκπαίδευσης είναι η ποιότητα της σε όλες τις βαθμίδες και επιπλέον η ποσότητά της στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ενώ δηλαδή υπάρχουν θέσεις για μια μετριότατη Παιδεία στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, στο τριτοβάθμιο επίπεδο δεν υπάρχουν αρκετές θέσεις που να προσφέρουν μια επίσης υποφερτή εκπαίδευση. Η φύση του προβλήματος της ποιότητας και ποσότητας είναι τέτοια που δεν είναι δυνατόν να λυθούν με ρυθμίσεις "διδακτέας ύλης", "Π.Σ.Ε", "λεκτικής ανωτατοποίησης των Τ.Ε.Ι." κ.τ.λ. Το Υπουργείο έκανε πολλά τα τελευταία δύο χρόνια, που όμως σημαίνουν τόσα λίγα για την Παιδεία, ενώ θα έπρεπε να κάνει ελάχιστα που όμως να σήμαιναν πολλά για το μέλλον.

Ο ισολογισμός των δύο πρώτων χρόνων της πολιτικής ΠΑΣΟΚ δείχνει το μεγάλο μέγεθος του ελλείμματος. Τα «χρέη» του Υπουργείου, δυστυχώς, θα τα πληρώσει η Ελλάδα τα επόμενα χρόνια.

 

*Βουλευτή Επικρατείας των Φιλελευθέρων

 

 

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΥΟ ΧΡΟΝΩΝ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΑΣΟΚ

  • ΑΡΝΗΤΙΚΑ

+ ΘΕΤΙΚΑ

Κατάργηση Πολλαπλού Βιβλίου

Εισαγωγή του θεσμού των σχολείων "δεύτερης ευκαιρίας"

Κακή απορρόφηση πόρων Β' ΚΠΣ

Διαφήμιση του Ανοικτού Πανεπιστημίου

Μη εφαρμογή τεστ δεξιοτήτων

Θεωρητική εισαγωγή της έννοιας "αξιολόγηση" στην εκπαίδευση

Κατάργηση Π.Σ.Ε.

Προσπάθεια για βελτίωση των αρνητικών της μεταρρύθμισης Αρσένη

Εμμονή στο "ανάθεμα" της ιδιωτικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης

 

Υποβάθμιση των ΤΕΕ

 

Περισσότερος κρατικοκεντρικός σχεδιασμός - περισσότερες θέσεις στο ΥΠΕΠΘ

 

Εισαγωγή βεβαίωσης ολοκλήρωσης Λυκείου

 

Μείωση της κατά κεφαλή δαπάνης ανά φοιτητή ΤΕΙ για το 2001

 

Λεκτική (μόνο) ανωτατοποίηση των ΤΕΙ χωρίς ουσία

 

Αύξηση φοιτητών χωρίς αντίστοιχη αύξηση στις κρατικές δαπάνες

 

Μη επίλυση του προβλήματος της χρηματοδότησης των μεταπτυχιακών προγραμμάτων

 

Πλαφόν φοιτητών και κληρώσεις στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο

 

Εμμονή στους σκιώδεις "μεσάζοντες" οργανισμούς χωρίς ουσιαστικό έργο. Αλλαγή προσώπων και προέδρων

 

"Βέτο" στο σχήμα 3-5-8 της ευρωπαϊκής εκπαιδευτικής σύγκλισης

 

Συνέχιση της μεγάλης αποτυχίας των μαθητών στο Λύκειο

 

Καμία τεχνολογική πρόοδος στα σχολεία

 

«Κούφια» αξιολόγηση στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση

 

Μονιμοποίηση ιδιωτικών εκπαιδευτικών

 

 

Ζημίες χρήσης 2000-2002

Υποθήκευση του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας

Αύξηση των εξαγωγών φοιτητών

Έλλειμμα ανταγωνιστικότητας στην εκπαίδευση

Χαμηλή παραγωγικότητα

Εκροή πόρων από τις τσέπες των οικογενειών

Υποθήκευση του οικογενειακού προϋπολογισμού